Een enorme passie voor molens; dat heeft Peter Jan, die al zeven jaar in Thomashuis Middelburg woont. Hij werkt twee keer per week als molenaar, samen met zijn begeleider Henk.
Sinds jongs af aan betoverd… 'Als klein kind zat ik in de kinderwagen en keek ik gefascineerd naar tuinmolentjes,' vertelt hij. 'Ik vond ze toen al prachtig. Later groeide die interesse uit tot een passie voor grote, echte molens. Ik begon alles te verzamelen wat met molens te maken had: ansichtkaarten, boeken en zelfs luciferdoosjes.'
Peter Jan begon ooit op de korenmolen ‘De Onderneming’ in Wissenkerke, een stellingmolen met een ronde galerij. Daar leerde hij hoe de molen werkt en hoe de zeilvoering verandert als er gemalen moet worden. Inmiddels werkt hij twee dagen per week op de molen en doet hij steeds meer zelfstandig.
Op vrijdagmiddag werkt Peter Jan samen met Jasper, de zoon van Henk, die ook molenaar is. Dan helpt hij bijvoorbeeld met het klaarmaken van mixen of het malen van graan.
'Als we aankomen, staat de onderste wiek van de molen altijd vast,' vertelt Peter Jan. 'We beginnen met het losmaken van die wiek en het remmechanisme. Daarna kijken we waar de wind vandaan komt. Is het een constante wind of niet? Op basis daarvan bepalen we hoe we de molen positioneren – dat heet ‘kruien’. Als de molen goed op de wind staat, zetten we de staart van de molen goed vast. Vervolgens beslissen we hoeveel zeil we op de wieken spannen: hele, halve of soms geen zeilen.'
Peter Jan is een wandelende encyclopedie als het om molens gaat – hij weet precies waar welke in Nederland staat en kan er eindeloos over vertellen.
Henk is onder de indruk van Peter Jans kennis en vaardigheden. 'We werken altijd samen, maar Peter Jan beslist zelf naar welke molen we gaan. Behalve als er gemalen moet worden, dan is er geen keuze en gaan we standaard naar de molen in Koudekerke. We houden ons meestal bezig met molens in de gemeente Middelburg. Op basis van de windkracht en -richting kiest hij welke molen geschikt is om die dag te draaien. Heel knap! Hij doet steeds meer zelfstandig: van het instellen van de zeilen tot het goed vastzetten van de wieken aan het eind van de dag.'
Bezoekers die langskomen zijn vaak verrast als Peter Jan hen alles over diverse molens door heel Nederland vertelt. 'Hij kent niet alleen de naam van de molen, maar ook precies waar die staat en wat de functie ervan is,' zegt Henk trots.
'Mijn favoriete molen is De Lelie in Koudekerke,' vertelt Peter Jan enthousiast. 'Daar malen we spelt, biologische tarwe, rogge en boekweit. Ook voor grotere klanten.
Het leukste vind ik om bij de meelpijp te staan, waar het meel uitkomt. Daar, bij de steen, kan je instellen of het grof of fijn is en ik vang het dan op in meelzakken.
‘Waar zit de motor van de molen?’ vragen veel mensen. Maar die is er niet – de molen draait volledig op de kracht van de wind!'
Naast korenmolens zijn er ook andere soorten molens, legt Peter Jan uit. 'Sommige molens werden vroeger gebruikt om olie uit lijnzaad te persen, anderen om papier te scheppen. Poldermolens hielpen bij het wegmalen van overtollig water. Molens zijn echt heel veelzijdig.'
Een speciaal diploma kreeg Peter Jan van Henk voor zijn inzet en enthousiasme. En zijn werk blijft ook niet onopgemerkt in Thomashuis Middelburg: 'De bewoners willen geen andere pannenkoeken meer eten dan die van de molen,' lacht hij trots.
